- De Britse premier Boris Johnson overleefde maandag een motie van wantrouwen in het Lagerhuis.
- Halen zijn tegenstanders alsnog hun gram door tegen een wetsvoorstel te stemmen dat eenzijdig inbreuk maakt op de bestaande afspraken tussen de EU en het VK over de handel met Noord-Ierland?
- Britse en Noord-Ierse ondernemers vrezen voor een handelsoorlog met de EU.
- Lees ook: Britse regering op ramkoers met EU over Noord-Ierse overeenkomst voor Brexit
Premier Boris Johnson overleefde maandag een motie van wantrouwen in het Britse Lagerhuis. Van zijn 359 Conservatieve partijgenoten stemden 211 tegen en 148 voor. Een overwinning voor de door schandalen geplaagde Britse premier. Maar, de zege is nipt
“Johnson heeft 148 steekwonden”, vertelt een bron aan Politico, “een paar eervolle in zijn gezicht, maar ook een heleboel messen in zijn rug”. De voorganger van Johnson, Theresa May, overleefde eenzelfde stemming eind 2018 met procentueel meer steun (63 procent, tegen 59 procent steun voor Johnson afgelopen maandag). Toch vertrok May een klein half jaar later alsnog.
De Britse premier en zijn medestanders vieren de uitkomst van de stemming als een overwinning voor de pro-Brexitkoers van zijn regering. Toch zien sommige van hen alweer donkere wolken voor de Engelse zon verschijnen.
Nieuwe wetgeving rond Noord-Ierland in de maak
Naar verwachting presenteert Downing Street deze week nieuwe wetgeving over de handelsafspraken die in het kader van de Brexit zijn gemaakt over Noord-Ierland, In mei kondigde minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss al ‘een herzien protocol’ aan voor de grenscontroles aan de Noord-Ierse kust.
Noord-Ierland bleef bij het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, deel van de Europese interne markt. Om deze reden moeten alle goederen die vanuit Engeland, Wales en Schotland worden verscheept naar Noord-Ierland voldoen aan de Europese regels. Grenscontroles vinden plaats bij kustplaatsen in Noord-Ierland om de grens met de Republiek Ierland open te houden.
Volgens Londen zorgt dit voor onnodig oponthoud bij transporten en extra kosten voor het bedrijfsleven bij de handel tussen het Britse hoofdeiland en Noord-Ierland.
De grote angst van Britse ondernemers is echter dat de al veel duurdere en bureaucratisch complexe handel tussen het VK en de EU nog moeilijker gaat worden, als de Britse regering het zogenoemde Noord-Ierland Protocol opblaast met nieuwe, eenzijdige wetgeving.
De vrees is dat dit tot een handelsoorlog met de Europese Unie kan leiden. Brussel heeft al aangegeven dat het economische tegenmaatregelen overweegt, mocht Londen het Protocol eenzijdig aanpassen zonder overleg en overeenstemming met de EU.
Ook Noord-Ierse ondernemers spraken zich begin mei al uit tegen eventuele eenzijdige stappen vanuit Londen om het Protocol op te blazen.
Voormalig Brexit-minister: Protocol is politiek middel EU
David Frost, oud-minister voor Brexit-zaken in de regering van Johnson, noemt het Protocol in het voorwoord van een rapport van een rechtse denktank het resultaat onderhandelingen van het VK vanuit een "zwakke positie", schrijft The Guardian.
Als Brexit-minister lukte het Frost niet om de gewenste veranderingen van de Brexit-overeenkomst erdoor te krijgen. Volgens de Britse regering zorgen het Protocol en de bijhorende grenscontroles voor teveel administratieve rompslomp en vertraging bij de de handel met Noord-Ierland.
Frost beschrijft het Protocol veelzeggend genoeg als een puur politiek obstakel. "Het concept van een een-eilandseconomie [omdat alle handel naar zowel Noord-Ierland als Ierland volgens EU-regels verloopt] vinden de EU en Ierland politiek prima, maar dat bestaat niet in de echte wereld."
De aan de EU toegeschreven tekorten in Britse en Noord-Ierse supermarkten, zo omschreef The Guardian al in het hoofdredactionele commentaar in augustus 2021, is "politieke camouflage" voor de grotere en structurele problemen van het Verenigd Koninkrijk. Namelijk, de gevolgen van verregaande flexibilisering van de arbeidsmarkt, lage lonen, financiële ongelijkheid en onzekerheid.
Noord-Ierse politici zien Protocol als wapen om Johnson verder te dwarsbomen
Juist de politieke dimensie, die Frost beschrijft, baart de Democratic Unionist Party (DUP) zorgen. Deze Noord-Ierse pro-Brexit partij is bang dat Johnson en Truss moeite zullen hebben om de wetgeving erdoor te krijgen die de Brexit-afspraken over Noord-Ierland eenzijdig opzij schuift. Iets waar de DUP juist een voorstander van is.
Tegenover de BBC waarschuwt een DUP-parlementslid tegenstanders van Boris Johnson binnen de Conservatieve Partij de nieuwe wet niet te misbruiken om de premier alsnog "in het oog te prikken". Dat zou "kortzichtig" en "kinderachtig" zijn. Door de plannen van Johnson te dwarsbomen zouden zijn tegenstanders binnen de Conservatieve Partij de premier alsnog kunnen marginaliseren of klein krijgen.
Voor de DUP is het opblazen of in het voordeel van het VK aanpassen van het Noord-Ierland Protocol inmiddels de belangrijkste politieke missie geworden. De vertegenwoordigers van de Noord-Ierse protestanten zijn pertinent tegen de vereniging van Noord-Ierland met Ierland, en zien het Protocol als een economische motor die dat bevordert.
In februari werd duidelijk dat de handel tussen Ierland en Noord-Ierland n 2021 sterk toegenomen is, terwijl die met de rest van het VK juist afnam.
Uit onvrede over de impasse rond het Protocol weigert de DUP momenteel zitting te nemen in het Noord-Ierse parlement. De DUP verloor dit jaar voor het eerst in de geschiedenis de meerderheid aan Sinn Féin, de voormalige politieke arm van de IRA. Hiermee kregen ook de stemmen in het parlement die tegen aanpassing zijn van het Protocol de meerderheid.
